حاء سین نون

بنام خالق عشق و محبت

دوستان سلام.

در ادامه مباحث گذشته بازهم به توضیح و تبیین این واژه می پردازم تا انشاالله با روشن شدن کامل این بحث و تطبیق آن با روایات به مصادیق احترام متقابل میان زوجین پرداخته شود. به این امید که مورد توجه  و بهره دوستان واقع گردد .

احترام متقابل:

مقصود ما از احترام، نگرشی است که در آن همسران برای هم احترام بسیاری قائل اند و یکدیگر را ارزشمند می دانند. افزون بر این همسران علاقه مندند که این احترام را بر زبان آورند و آن را به نوعی ابراز کنند. بنابراین تعجب آور نیست که به هنگام بروز تمایل برای حل مشکلات مربوط به زوجه، شاهد احترام هستیم.

احترام در اصیل ترین شکل خود به صورت توانایی گوش دادن و توجه به همسر، نشان داده می شود. روشن است که این توانایی ها، از نگرش صرف فراتر می روند.
احترام به این معنا نیست که زن و شوهر، عواطف و احساسات خود، مانند خشم، سرسختی، ناراحتی روحی و غیره را از یکدیگر پنهان و آنها را به صورت عقده های روانی روی هم انباشته کنند. همچنین احترام متقابل به معنای انتقاد نکردن از یکدیگر نیست. گاهی لازم است زن و شوهر آشکارا از رفتار نامناسب یکدیگر انتقاد کنند ولی باید از تندخویی بپرهیزند تا انتقاد آنها بی اثر و نتیجه نباشد.
در روایات اسلامی، به احترام متقابل میان زن و شوهر بسیار سفارش شده است. امام صادق(ع) درباره احترام گذاشتن زن به شوهر می فرماید: « هر زنی که به شوهرش احترام بگذارد و آزارش نرساند خوشبخت و سعادتمند خواهد بود ».

همچنین ایشان درباره احترام گذاشتن مرد به زن می فرماید:«مردی که همسری اختیار کرد، باید او را گرامی و محترم بشمارد».

از شیوه های دیگری که اولیای دین (ع) برای تشویق مردان به رفتار مناسب با همسر، بکار برده اند، اعلام همسرداری مناسب به عنوان ملاک برای اموری است که از نظر انسانها بسیار حائز اهمیت است. از جمله این امور، سعادت زندگی دنیوی افراد است، به گونه ای که رفتار مناسب باعث خوشی و گوارایی زندگی و طولانی شدن مدت عمر می گردد. امر دیگر به شخصیت اجتماعی افراد باز می گردد، به طوری که رفتار مناسب با همسر، نشانه بزرگواری و کرامت فرد، و اهانت و بدرفتاری نشان گر پستی و پایین بودن شخصیت اوست. از همه مهمتر، رفتار مناسب با همسر نشان دهنده درجه ایمان یک مرد است. در کلمات اولیای دین تصریح شده که هرکس با همسرش خوش رفتارتر است، از مرتبه ایمان بالاتری برخوردار است. به همین جهت پیامبر (ص)فرمود: من بیش از همه مردم، با همسرانم خوش رفتاری می کنم. حتی در مذهب شیعه، خوش رفتاری با همسر به عنوان ملاک مهمی که درجه نزدیکی فرد را به ائمه (ع) نشان می دهد، بیان شده است.

سیره و رفتار اولیای دین با همسران خود نیز شیوه ای برای ترویج رفتار مناسب در خانواده محسوب
می شود. آنان به حریم خصوصی همسرانشان، احترام می گذاشتن، برای آنان شخصیت و اعتبار معنوی قائل بودند و حتی در این مورد از آنان کمک می گرفتند، با خواست و میل آنان در محدوده شرع و خانواده همراهی می کردند، و بدرفتاری آنان را با صبر و تحمل پاسخ می دادند. این الگوی رفتاری، می تواند برای مردان بسیار مفید باشد و حتی در عصر حاضر، بهترین شیوه همسرداری به حساب می آید.
احترام زن به مرد در منزل و یا خارج منزل یک زیبایی خاصی به شخصیت زن و مرد می دهد که شاید گاهی اوقات مورد حسادت دیگران قرار گیرد. در عین حال محبوبیت زن را نزد شوهر و محبوبیت آندو را نزد افراد جامعه صدچندان می کند. اگر در زندگی زناشویی فقط همین احترام باشد دستیابی به تمامی مقاصد ارزشمند زندگی مقدور خواهد بود.

درتمنای نگاهت ،بی قرارم تابیایی/

من ظهورلحظه هارامی شمارم تابیایی/

خاک لایق نیست رویش پاگذاری/

درمسیرت جان فشانم،گل بکارم تابیایی

به امامت رسيدن یوسف زهرا(س)، حجة ابن الحسن العسکری بر همه شیعیان و منتظران ظهورش تبریک و تهنیت باد.

بنام خالق عشق و محبت

حق همسر

« وَ أَمّا حَقّ رَعِيّتِكَ بِمِلْكِ النّكَاحِ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنّ اللّهَ جَعَلَهَا سَكَناً وَ مُسْتَرَاحاً وَ أُنْساً وَ وَاقِيَةً وَ كَذَلِكَ كُلّ وَاحِدٍ مِنْكُمَا يَجِبُ أَنْ يَحْمَدَ اللّهَ عَلَى صَاحِبِهِ وَ يَعْلَمَ أَنّ ذَلِكَ نِعْمَةٌ مِنْهُ عَلَيْهِ وَ وَجَبَ أَنْ يُحْسِنَ صُحْبَةَ نِعْمَةِ اللّهِ وَ يُكْرِمَهَا وَ يَرْفَقَ بِهَا وَ إِنْ كَانَ حَقّكَ عَلَيْهَا أَغْلَظَ وَ طَاعَتُكَ بِهَا أَلْزَمَ فِيمَا أَحْبَبْتَ وَ كَرِهْتَ مَا لَمْ تَكُنْ مَعْصِيَةً فَإِنّ لَهَا حَقّ الرّحْمَةِ وَ الْمُؤَانَسَةِ وَ مَوْضِعُ السّكُونِ إِلَيْهَا قَضَاءُ اللّذّةِ الّتِي لَا بُدّ مِنْ قَضَائِهَا وَ ذَلِكَ عَظِيمٌ وَ لا قُوّةَ إِلّا بِاللّهِ ».
ترجمه : اما حق کسی که به جهت ازدواج رعیت تـو حساب می شـود؛ بر تو آنست که بدانی؛ خداوند متعال قرار داده است اورا تسکین دهنده و آرامش بخشنده و نگهدارنده و انیس برای تو؛ پس بر هردو نفر شما واجب است که قدر این مصاحبت را بدانید و از خداوند متعال به خاطر این نعمت تشکر نمائید ؛ زیرا که ایـن نعمت از ناحیـه اوست و واجب است که با نعمت خداوند بدیده تکریم و احترام نگاه شـود و با مهربانی و لطف و خوشروئی با آن برخورد نمائید . گرچه که شوهر را بر زن حق بزرگیست و اطاعت زن از شوهرش واجب است تا وقتی در آن معصیت خداوند نباشد ؛ اما زن نیز بر شوهر حقوقی دارد که باید رعایت نمایـد پس بر شوهر است که با همسر خویش مهربان بوده و با او انیس و همدم باشد . زیرا به خاطر لذتی که از زندگی با زن خویش میبرد بر او واجب است که حق این لذت ادا کند و این حق حق بزرگی می باشد و قوتی نیست مگر به قوت خداوند متعال .(1)

و نيز بايد هر كدامتان به شكرانه وجود همسرش خدا را شكر گويد، و بداند كه اين نعمتى از جانب خدا بر او است. و واجب است كه با اين نعمت خدا (يعنى همسر) خوشرفتارى كند، و او را احترام دارد، و با او بسازد و ملايمت كند، هر چند كه حقّ تو بر آن زن سنگين‏تر، و طاعتت بر او لازم‏تر است- در هر چه بخواهى يا نخواهى- تا آنجا كه گناه نباشد، كه براستى با وى مهربانى كردن و تفريح نمودن حقّ او است. و در صورتى محلّ آرامش خواهد بود كه كامجوئى و لذّتى كه ناچار به انجام آن است رعايت شود، و اين حقّ بسيار بزرگى است، و لا قوّة إلّا باللَّه. (2)

امام سجاد علیه السلام: وَ اَمّا حَقُّ الزَّوجَةِ فَاَنْ تَعْلَمَ اَنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَها لَكَ سَكَنا وَ اُنْسا فَتَعْلَمَ اَنَّ ذلِكَ نِعْمَةٌ مِنَ اللّهِ عَلَيْكَ فَـتُـكْرِمَها وَ تَرْفُقَ بِها وَ اِنْ كانَ حَقُّكَ اَوجَبَ فَاِنَّ لَها عَلَيْكَ اَنْ تَرْحَمَها؛

ترجمه: حق زن اين است كه بدانى خداوند عزوجل او را مايه آرامش و انس تو قرار داده و اين نعمتى از جانب اوست، پس احترامش كن و با او مدارا نما، هر چند حق تو بر او واجب‏تر است اما اين حق اوست كه با او مهربان باشى .(3)

1.رساله حقوق امام سجاد(ع)، ص54
2.گزیده اصول کافی، ج5، ص158
3.من لا یحضره الفقیه، ج2، ص621، ح3214

پایه های روابط:
روابط صمیمانه دراز مدت، نیازمند ارزش نهادن به شریک زندگی است که می توان آن را به سه مهارت ارتباطی جداگانه تقسیم کرد:
1- احترام متقابل
2- درک و فهم متقابل
3- واکنش و حساسیت مناسب

بنام خالق عشق و محبت

ادامه قسمت دوم

معنای لغوی حق
حق درکتاب‌های لغوی به «ثابت» معنا شده است و وقتی گفته می‌شود فلان چیز حق است یعنی ثابت است.
ولی معانی اصطلاحی متفاوتی دارد: مثلاً در معرفت شناسی، حق به معنای مطابق با واقع است. و وقتی یک جمله یا یک عقیده و یا یک دین را حق می‌دانیم، یعنی آن عقیده و یا… مطابق با واقع می‌باشد و کاذب نیست. در این جا باطل نیز به معنای کاذب می‌باشد.
یک معنای دیگر حق، امتیاز یا نصیبی است که برای کسی در نظر گرفته شده است. که شهید بهشتی از‌ آن به حق بایدی تعبیر می‌کند درحالی که در سایر معانی حق استی است. این معنای اصطلاحی در علم حقوق کاربرد بیشتری دارد و تکلیف در مقابل آن معنا پیدا می‌کند.
رابطه حق وتکلیف
و به نظر متفکران حق وتکلیف رابطه تلازمی دارند که هر جا حق باشد حتماً تکلیف هم خواهد بود و بالعکس حق و تکلیف از هم جدا نمی‌شوند. ولی این که درتمام موارد وجود حق، این قاعده را بپذیریم، خود مبتنی بر این است که تکالیف سلبی را نیز تکلیف بدانیم.
تکلیف در برابر حق
پس حق در بحث ما نوعی امتیاز و اختیار است ولی تکلیف وظیفه‌ای است که بر عهده کسی می‌باشد. و معمولاً در مقابل هر حقی، تکلیفی نیز وجود دارد. به عنوان حقوق متقابل نیز همیشه در مقابل حق، حق دیگری می‌توان یافت. به خصوص در میان انسان‌ها هیچ انسانی نیست که فقط حق داشته باشد و یا فقط تکلیف بلکه هر انسانی هم محق است و هم مکلّف.
در دین ما هرجا حقی برای کسی در نظر گرفته شده است وظیفه ای هم برای آن فرد در نظر گرفته است. در زندگی زناشویی برای هر یک از زوجین حقوقی به صورت اختصاصی وجود دارد که هر یک از این حقوق دارای مرجع قانونی بوده و در صورت عدم رعایت آن، قابل پیگیری قضایی می باشد. به عنوان مثال حق نفقه، حق مواقعه و حق مزاجعت و… برای زن و نیز حق تمکین، حق سرپرستی و حق تعدد زوجات و…. برای مرد. اما برخی از حقوق بین زن و مرد مشترک بوده و بسیاری از آنها قابل پیگیری قانونی نیست بلکه رعایت آنها بر اساس و محور اخلاق می باشد. اکنون این بحث را با یک سؤال آغاز می کنیم:
زندگی مبتنی بر قانون پایدارتر است یا زندگی مبتنی بر اخلاق؟

دوستان عزیز؛ سلام

آغاز ماه ربیع الاول را خدمت همه شما سروران تبریک عرض می کنم.

از اینکه مدتی طولانی بین ارسال قسمت اول و دوم حقوق مشترک زوجین فاصله افتاد از همه شما بزرگواران عذرخواهی می کنم و امیدوارم به حق امام رئوف امام بزرگوارمان مولا علی بن موسی الرضا علیه السلام خداوند عنایتی کند تا بتوانم این مطالب را به صورت پیوسته خدمت شما بزرگواران ارائه دهم به این امید که نگرشی تازه به روابط بین همسران داشته باشیم.